تعیین تراکم مناسب ارقام گندم دیم در مناطق سردسیر

به‌منظور بررسی اثر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم دیم، آزمایشی در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (ایستگاه مراغه) با تیمارهای تراکم بوته در چهار سطح (250 ، 350 ، 450 و 550 بذر در مترمربع) و شش رقم و ژنوتیپ گندم دیم (آذر2، 10Ghazagestan98-99، Kiraj/87-zhong291، 885K1.1//1D13.1/MLT/3/YE2453، Gun91/Karl و رصد) انجام شد. طرح آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی اجرا گردید. نتایج نشان داد اثر رقم بر صفات ارتفاع بوته، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، درصد پوشش سبز، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، روز تا رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و تعداد سنبله در مترمربع معنی‌دار بود. اثر تراکم کاشت بر صفات درصد پوشش سبز، طول سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، روز تا رسیدگی، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی‌دار بود. از بین اجزای عملکرد، فقط تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر تراکم قرار گرفتند. بالاترین تعداد سنبله در مترمربع به بیش‌ترین تراکم بوته (550 بذر در مترمربع) تعلق داشت، اما بیش‌ترین تعداد دانه در سنبله به پائین‌ترین تراکم (250 بذر در مترمربع) مربوط بود. از بین صفات مورد مطالعه، بالاترین همبستگی مثبت بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و درصد پوشش سبز در مرحله گلدهی مشاهده شد. براساس نتایج، رقم آذر 2 و ژنوتیپ‌های 885K1.1//1D13.1/MLT/3/YE2453 و Gun91/Karl با عملکرد دانه به‌ترتیب 2374، 5/1708 و 4/1942 کیلوگرم در هکتار بین میزان‌های مختلف بذر در واحد سطح اختلاف معنی‌داری وجود نداشت، بنابراین به‌منظور صرفه‌جویی در میزان بذر مصرفی، تراکم 250 بذر در مترمربع برای کشت توصیه شد، اما در رقم رصد و ژنوتیپ‌های 10Ghazagestan98-99، Kiraj/87-zhong291 با عملکرد دانه به‌ترتیب 2292، 3/2082 و 5/1793 کیلوگرم در هکتار بین سه میزان بذر 350، 450 و 550 بذر در مترمربع از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری وجود نداشت، لذا برای آن‌ها نیز تراکم 350 بذر در مترمربع توصیه گردید.